Evaluación del modelo TEACCH en las prácticas educativas para estudiantes con Trastorno del Espectro Autista
Evaluation of the TEACCH model in educational practices for students with Autism Spectrum DisorderContenido principal del artículo
El Trastorno del Espectro Autista demanda estrategias pedagógicas especializadas en contextos educativos inclusivos. El objetivo de este estudio fue evaluar la efectividad del modelo TEACCH en prácticas educativas con estudiantes con Trastorno del Espectro Autista en escuelas ordinarias. Se aplicó un diseño mixto convergente longitudinal integrando cuestionarios validados, observaciones estructuradas y entrevistas semiestructuradas. Con 186 participantes (129 padres, 57 docentes) de escuelas ordinarias en Esmeraldas, Ecuador. Los análisis estadísticos incluyeron modelos lineales mixtos y análisis temático cualitativo. Los resultados evidenciaron mejoras significativas en rendimiento académico (M=4.05), autonomía funcional e inclusión escolar. La estructuración del entorno, personalización del aprendizaje y comunicación familia-escuela emergieron como factores decisivos. El modelo TEACCH demostró efectividad para potenciar la participación académica y social, condicionada a formación docente, recursos institucionales y compromiso interdisciplinario. Se recomienda institucionalización de protocolos y seguimiento longitudinal.
Autism Spectrum Disorder demands specialized pedagogical strategies in inclusive educational contexts. The objective of this study was to evaluate the effectiveness of the TEACCH model in educational practices with students with Autism Spectrum Disorder in mainstream schools. A longitudinal convergent mixed-method design was applied, integrating validated questionnaires, structured observations, and semi-structured interviews. The study included 186 participants (129 parents, 57 teachers) from mainstream schools in Esmeraldas, Ecuador. Statistical analyses included linear mixed models and qualitative thematic analysis. The results showed significant improvements in academic performance (M=4.05), functional autonomy, and school inclusion. Environmental structuring, learning personalization, and family-school communication emerged as decisive factors. The TEACCH model demonstrated effectiveness in enhancing academic and social participation, subject to teacher training, institutional resources, and interdisciplinary commitment. Institutionalization of protocols and longitudinal follow-up are recommended.
Descargas
Detalles del artículo
Abou-Hatab, M. F., Zahran, M., y Abbas, Z. M. (2013). Autistic preschoolers: A TEACCH based model for early behavioral intervention in school setting. European Psychiatry, 28(1), 1-1. https://doi.org/10.1016/S0924-9338(13)77012-3
Alsalahat, R., y Ahmad, A. (2022). The impact of classroom design according TEACCH system in dealing with behavioral problems of severe autism spectrum disorder students. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 12(10), 1532-1547. https://doi.org/10.6007/ijarbss/v12-i10/15682
American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed., text rev.). American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425787
Ardianingsih, F., Ashar, M., y Wijiastuti, A. (2023). A TEACCH class model for comprehensive intervention in children with autism spectrum disorder. Journal of Education for Sustainability and Diversity, 1(2), 89-104. https://doi.org/10.57142/jesd.v1i2.53
Caballero Riera, L. O., Martínez Nariño, Z., y Reyes Espinoza, M. G. (2023). Fortaleciendo la colaboración entre la escuela y la familia para mejorar la función educativa infantil: Estrategias y resultados. Revista Escuela, Familia Y Comunidad, 2(1), 37-50. https://revistas.utmachala.edu.ec/revistas/index.php/escuela-familia-comunidad/article/view/752
Carrillo Puga, S., León Reyes, B., Ulloa Hernández, T. S., y Villacres, G. (2024). El rol de las revistas científicas en la promoción de prácticas pedagógicas innovadoras. Acción, 20(Especial), 100-112. https://accion.uccfd.cu/index.php/accion/article/view/351
Del Moral Pérez, M., y López-Bouzas, N. (2021). Realidad aumentada y estimulación de la competencia socio-comunicativa en sujetos con TEA. RED. Revista de Educación a Distancia, 21(3), 1-23. https://doi.org/10.6018/RED.454751
Durán, S. (2021). Tecnologías para la enseñanza y el aprendizaje del alumnado con Trastorno del Espectro Autista: una revisión sistemática. Innoeduca, 7(1), 107-121. https://doi.org/10.24310/INNOEDUCA.2021.V7I1.9771
Eftekhari, S., Rezayi, S., & Ahmadi, S. (2022). The effect of the social-communication enhancement package based on TEACCH and PECS approach on the daily functions of children with autism spectrum disorder. Journal of Health and Care, 24(2), 132-145. https://doi.org/10.52547/jhc.24.2.132
León-Reyes, B., Macias Alvarado, J. y Reyes Espinoza, M. G. (2022). Guía pedagógica de atención a la psicomotricidad en preescolares con necesidades educativas especiales. Un Espacio para la Ciencia, 5(1), 91-104. https://revistasmanglareditores.com/index.php/espacio-para-la-ciencia/article/view/67
León, F., Rocafuerte Humanante, L. J., Cujilema Lucio, L., y León-Reyes, B. (2024). Psicomotricidad como herramienta educativa en preescolares con necesidades especiales. Ciencia Latina Revista Científica Multidisciplinar, 7(6), 4576-4592. https://doi.org/10.37811/cl_rcm.v7i6.9020
López, Y.., García, M., Loaiza Peña, S. y Castro Rivero, K. (2025). Estrategias sensoriales innovadoras para mejorar el aprendizaje de estudiantes con necesidades educativas. Revista Ciencia y Tecnología para el Desarrollo – UJCM, 22(11), 1-12. https://doi.org/10.37260/rctd.v11i22.30
Matos, S. (2025). The importance of a personalized approach in autism spectrum disorder: From neuropsychological assessment to intervention. Journal of Psychology & Clinical Psychiatry, 16(1), 15-23. https://doi.org/10.15406/jpcpy.2025.16.00810
Phương, N. (2024). Ứng dụng phương pháp TEACCH cho trẻ rối loạn phổ tự kỉ 5–6 tuổi làm quen với chữ cái tiếng Việt - kết quả nghiên cứu trường hợp. Journal of Science Educational Science, 24(4), 158-167. https://doi.org/10.18173/2354-1075.2024-0099a
Rossi, C. (2021). Principios y estrategias de intervención educativa en comunicación para personas con autismo: TEACCH. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología, 27(4), 173-185. https://doi.org/10.1016/S0214-4603(07)70086-4
Sánchez García, A. M., Iñiguez Apolo, L. M., & Ramírez Aguirre, G. A. (2024). Implementación de estrategias didácticas digitales en la educación inicial. Revista Escuela, Familia Y Comunidad, 3(1), 45-62. https://doi.org/10.48190/revefc.v3n1a3
Septianingrum, P., Erfantinni, I., Rochmah, A., & Rahimah, R. (2024). Application of TEACCH method to sharpen life skills in children with autism. Al-Athfaal: Jurnal Ilmiah Pendidikan Anak Usia Dini, 7(2), 245-258. https://doi.org/10.24042/al-athfaal.v7i2.24343
Susanti, R. (2024). How to improve English vocabulary for students with autism? International Journal of Applied Educational Research (IJAER), 2(1), 89-98. https://doi.org/10.59890/ijaer.v2i1.1143
Taco, M., Torres, C., Urquizo, A. F., y Mera, C. (2024). Estrategias de comunicación alternativa y aumentativa en niños con trastorno del espectro autista. Revista Científica Mundo de la Investigación y el Conocimiento, 8(2), 234-251. https://doi.org/10.26820/recimundo/8.(2).abril.2024.234-251
Terra, S., Gomes, C., y Silva, M. (2024). Implementación del modelo TEACCH en contextos educativos latinoamericanos: Desafíos y oportunidades. Revista Iberoamericana de Educación Inclusiva, 18(2), 45-62. https://doi.org/10.15447/ridie.2024.v18n2.03
Zambrano, A., y Sánchez, A. (2025). Evaluación sistemática de modelos de intervención en TEA: Hacia una educación inclusiva efectiva. Revista Ecuatoriana de Educación Especial, 12(1), 78-95. https://doi.org/10.18537/reee.v12i1.2025.05
Zhou, L., Chen, M., y Wang, H. (2024). Effectiveness of TEACCH intervention in improving behavioral regulation and academic outcomes in students with autism spectrum disorder: A systematic review and meta-analysis. Journal of Autism and Developmental Disorders, 54(3), 1123-1142. https://doi.org/10.1007/s10803-024-05234-8